
Sức khoẻ tâm thần - gánh nặng không xác định và giấu mặt
Theo Tổ chức y tế thế giới, SKTT được xem như gánh nặng không xác định và giấu mặt. Gánh nặng không xác định bởi nó gây nhiều tổn thất về kinh tế và xã hội đối với gia đình, cộng đồng và đất nước. Mặc dù đã quá rõ nhưng gánh nặng này còn chưa được đo đạc một cách có hiệu quả do thiếu các số liệu định lượng và khó khăn trong việc đo và đánh giá.
Đối với người bệnh, sự ốm yếu về sức khoẻ tâm thần ảnh hưởng đến chức năng và quá trình suy nghĩ của cá thể, làm giảm vai trò xã hội và năng suất của cộng đồng. Ngoài ra, sự ốm yếu về sức khoẻ tâm thần là một khuyết tật kéo dài trong nhiều năm, gây nên những tốn kém ghê gớm về cảm xúc và kinh tế- xã hội cho những người thân phải chăm sóc, đặc biệt là hệ thống y tế do không thể chăm sóc và hỗ trợ họ kéo dài trong nhiều năm. Các chi phí xã hội và kinh tế bao gồm:
· Tổn thất vì chết sớm do tự tử (ở các nước tỷ lệ này thường bằng hoặc thậm chí cao hơn số chết do tai nạn giao thông)
· Tổn thất do những người tâm thần này không làm việc tạm thời hay lâu dài
· Tổn thất đối với các thành viên trong gia đình do phải mất thì giờ chăm sóc những người này
· giảm năng suất lao động của người đang bị bệnh
· Tổn thất do tai nạn của những người bị trục trặc về tâm lý và đặc biêt nguy hiểm ở những người lái tàu, phi công, công nhân
· Phải hỗ trợ do những người bị bệnh tâm thần không thể tự chủ
· Thất nghiệp, xa lánh và tội lỗi ở những người trẻ có các vấn đề từ thuở ấu thơ như trầm cảm, rối loạn hành vi chưa được chú ý giáo dục riêng
· Chậm phát triển trí tuệ ở những trẻ có cha mẹ bị tâm thần
· Gánh nặng tình cảm và giảm chất lượng cuộc sống của các thành viên trong gia đình.
Gánh nặng giấu mặt vì nó liên quan tới dấu hiệu bệnh và sự vi phạm quyền con người trong xã hội. Ngoài ra, gánh nặng này còn khó định lượng. Đây là vấn đề xảy ra ở khắp nơi trên thế giới và cũng như các vấn đề khác, nó còn bị che đậy và giấu giếm. Không ít người tự cảm nhận về sự bất thường tâm thần của chính bản thân mình, hoặc người thân trong gia đình, bạn bè nhận thấy điều này, nhưng do tâm lý, mọi người đều không muốn xác minh điều đó vì coi đó như một điều xấu hổ không nên nói ra,hoặc là điều xỉ nhục. Do đó bệnh ngày càng trầm trọng hơn vì không được điều trị khi còn sớm.
Do có dấu hiệu bệnh lý, những người bị các rối loạn tâm thần thường hay bị:
· thường xuyên bị bạn bè, người thân hắt hủi dẫn đến cảm giác xa lánh, cô độc và trầm cảm
· thường không bình đẳng tham gia trong cuộc sống gia đình, xã hội và lao động
· dấu hiệu bệnh không chỉ làm ảnh hưởng đến sự hồi phục của người bệnh, mà còn hạn chế khả năng tiếp cận với các dịch vụ, đến việc chữa chạy cũng như sự chấp nhận của cộng đồng
· sự hắt hủi đối với người bệnh còn ảnh hưởng đến gia đình và người chăm sóc, dẫn đến sự cô lập hoặc làm nhục
· đa số nguyên nhân của bệnh tâm thần có liên quan đến sự hoang tưởng, vô nhận thức, hoặc nhận thức không đúng về bệnh tâm thần trong cộng đồng.
Đối với người bệnh, sự ốm yếu về sức khoẻ tâm thần ảnh hưởng đến chức năng và quá trình suy nghĩ của cá thể, làm giảm vai trò xã hội và năng suất của cộng đồng. Ngoài ra, sự ốm yếu về sức khoẻ tâm thần là một khuyết tật kéo dài trong nhiều năm, gây nên những tốn kém ghê gớm về cảm xúc và kinh tế- xã hội cho những người thân phải chăm sóc, đặc biệt là hệ thống y tế do không thể chăm sóc và hỗ trợ họ kéo dài trong nhiều năm. Các chi phí xã hội và kinh tế bao gồm:
· Tổn thất vì chết sớm do tự tử (ở các nước tỷ lệ này thường bằng hoặc thậm chí cao hơn số chết do tai nạn giao thông)
· Tổn thất do những người tâm thần này không làm việc tạm thời hay lâu dài
· Tổn thất đối với các thành viên trong gia đình do phải mất thì giờ chăm sóc những người này
· giảm năng suất lao động của người đang bị bệnh
· Tổn thất do tai nạn của những người bị trục trặc về tâm lý và đặc biêt nguy hiểm ở những người lái tàu, phi công, công nhân
· Phải hỗ trợ do những người bị bệnh tâm thần không thể tự chủ
· Thất nghiệp, xa lánh và tội lỗi ở những người trẻ có các vấn đề từ thuở ấu thơ như trầm cảm, rối loạn hành vi chưa được chú ý giáo dục riêng
· Chậm phát triển trí tuệ ở những trẻ có cha mẹ bị tâm thần
· Gánh nặng tình cảm và giảm chất lượng cuộc sống của các thành viên trong gia đình.
Gánh nặng giấu mặt vì nó liên quan tới dấu hiệu bệnh và sự vi phạm quyền con người trong xã hội. Ngoài ra, gánh nặng này còn khó định lượng. Đây là vấn đề xảy ra ở khắp nơi trên thế giới và cũng như các vấn đề khác, nó còn bị che đậy và giấu giếm. Không ít người tự cảm nhận về sự bất thường tâm thần của chính bản thân mình, hoặc người thân trong gia đình, bạn bè nhận thấy điều này, nhưng do tâm lý, mọi người đều không muốn xác minh điều đó vì coi đó như một điều xấu hổ không nên nói ra,hoặc là điều xỉ nhục. Do đó bệnh ngày càng trầm trọng hơn vì không được điều trị khi còn sớm.
Do có dấu hiệu bệnh lý, những người bị các rối loạn tâm thần thường hay bị:
· thường xuyên bị bạn bè, người thân hắt hủi dẫn đến cảm giác xa lánh, cô độc và trầm cảm
· thường không bình đẳng tham gia trong cuộc sống gia đình, xã hội và lao động
· dấu hiệu bệnh không chỉ làm ảnh hưởng đến sự hồi phục của người bệnh, mà còn hạn chế khả năng tiếp cận với các dịch vụ, đến việc chữa chạy cũng như sự chấp nhận của cộng đồng
· sự hắt hủi đối với người bệnh còn ảnh hưởng đến gia đình và người chăm sóc, dẫn đến sự cô lập hoặc làm nhục
· đa số nguyên nhân của bệnh tâm thần có liên quan đến sự hoang tưởng, vô nhận thức, hoặc nhận thức không đúng về bệnh tâm thần trong cộng đồng.
(TS.BSCKII. Lã Thị Bưởi)
28 năm kinh nghiệm ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CHẤT
Trực tiếp tư vấn và điều trị nghiện rượu, nghiện heroin, các rối loạn tâm thần do sử dụng cần sa, ketamin, ma túy đá (nghiện đá, ngáo đá), thuốc lắc
Tiến sĩ Trần thị Hồng Thu 0988 079 038 - 0916316 028